İnsanlık yeniden tarif edilecek! Harvard Üniversitesi'nde çalışmalarını yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya anlattı…

Son iki yıldır Harvard Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'nde (CMES) doktora sonrası araştırma projesi üzerinde çalışan Yalçınkaya, insanın tanımının tekrar yapılacağı bir periyoda girildiğini söyledi. Bu husustaki terminolojinin dahi değiştiğine dikkat çeken Yalçınkaya, insanlığın maneviyata, ahlaka ve dine en fazla muhtaçlık duyacağı bir devre hakikat ilerlemekte olduğunu söyledi.

Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsünden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, dünyanın en itibarlı üniversitelerinden biri olan Harvard Üniversitesi’nde akademik çalışmalarını sürdürüyor.

Üsküdar Üniversitesi'nin memleketler arası temsili açısından büyük ehemmiyet taşıyor

Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, Harvard Üniversitesi'nde akademik faaliyetlerde bulunmanın, Üsküdar Üniversitesi'nin memleketler arası akademik arenada temsil edilmesi açısından büyük bir ehemmiyet taşıdığını söz ederek, “Şunu söylemek isterim ki Amerika’da katıldığım ilmi toplantılarda üniversitemiz ile çeşitli bilimsel iş birliklerinde bulunan pek çok araştırmacı ile karşılaştım. Üsküdar Üniversitesi'nin düzenlediği kongre ve sempozyumlara katılmış, akademik dergilerimizde makaleleri yayımlanan yahut üniversitemizin akademisyen takımıyla bilimsel temaslarda bulunan çeşitli araştırmacılarla tanışma fırsatım oldu. Özellikle 2022’de katıldığım Denver’da gerçekleşen AAR (Dini etütler) kongresinde, Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nden gelen bir araştırmacı olmam sebebiyle büyük ilgi gördüm. Bu deneyimler, üniversitemizin Türkiye ve yurt dışındaki akademik ağlar içerisindeki güçlü pozisyonunu ve tesir alanını somut bir halde görmeme vesile oldu. Kelam konusu etkinin yaygınlaşmasında akademik yayınlarımız kadar, üniversitemiz bünyesinde tertip ettiğimiz milletlerarası çalışmaların, tanınmış isimlerin ve bağlantılar ağının kıymetli bir rol oynadığına şahit oldum.” dedi.

Harvard ile akademik alaka on yılı aşkındır sürüyor

Harvard Üniversitesi ile olan akademik münasebetin on yılı aşkın bir müddettir devam ettiğini lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şöyle devam etti:

“Tasavvuf ilmini tarihî bir perspektifle inceleme dileği, beni o sırada İstanbul Üniversitesinde sürdürmekte olduğum çalışmalarımın yanı sıra 2013 yılı prestiji ile Beşeri Bilimler ve Dini Etütler alanında yüksek lisans dersleri almaya yöneltti. Yeniden bu mühlet içerisinde doktora düzeyinde tasavvufi metin okuma derslerine katılarak, tarihi konteks ile metin ortasındaki ilgiye odaklanan ilmi etütlerde buldum.  Harvard Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (CMES) yöneticisi ve tarih kısmı profesörlerinden Dr. Cemal Kafadar ile tanışmam, bu süreçte kıymetli bir dönüm noktasıydı. Dr. Kafadar'ın rehberliğinde, doktora tezimin bir kısmını Harvard kütüphanesinde yazma imkanı buldum ve bu süreçte ilgili merkezde tezime yönelik sunumlar gerçekleştirdim. Böylelikle, Türkiye’de başladığım doktora çalışmalarımın bir kısmını Amerika’da sürdürebilme konusunda Enstitüm ve Üniversitemizden aldığım dayanak araştırmalarımı doktora sonrasında da projelendirebilmemde tesirli oldu. Bu dayanak tüm başka alanlarla birleştiğinde Üniversiteniz ismine dünyanın önde gelen üniversitelerindeki bilim halkalarına dahil olmuş oluyorsunuz, bu durum bir yandan karşılıklı istifadeyi sağlarken, başka taraftan paylaşımın ve rekabetin daha adil koşullarda yapılması için fırsatlar sunuyor.”

“Harvard Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'ne ziyaretçi araştırmacı olarak kabul edildim”

2022 yılında, doktora sonrası araştırmaları için Harvard Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'ne ziyaretçi araştırmacı olarak kabul edildiğini hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, “Son iki yıldır, burada yürüttüğüm proje kapsamında, akademik yayınlar üretmek ve bilimsel konferanslarda sunumlar yapmak üzere çalışmalarımı sürdürüyorum. Harvard'ın varlıklı kaynakları ve entelektüel atmosferi, tasavvuf fikrinin tarihi süreçleri şekillendirmedeki yeri ve ehemmiyeti üzerine derinlemesine araştırmalar yapmamı sağladı.” dedi.

“Bu proje, geç Osmanlı İmparatorluğu ve erken Cumhuriyet devri Türkiye'sinde tasavvuf fikrinin nasıl bir rol oynadığını inceliyor.”

Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, çalışmaları hakkında bilgi vererek, şöyle devam etti:

“Son iki yıldır Harvard Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'nde (CMES) doktora sonrası araştırma projem üzerinde çalışıyorum. Bu proje, geç Osmanlı İmparatorluğu ve erken Cumhuriyet periyodu Türkiye'sinde tasavvuf niyetinin nasıl bir rol oynadığını inceliyor. Bilhassa, çağdaşlaşma sürecinde Sufi düşünürlerin gelenek ve çağdaş niyet ortasında kurdukları süreklilik köprüsü bu noktada kıymet arz ediyor. Bu sorulara ışık tutmak üzere Prof. Dr. Cemal Kafadar'ın danışmanlığında, Osmanlı son devir sufi bürokratlarından Ken'ân Rifâî (ö. 1950), Ahmet Avni Konuk (ö. 1936) ve Tâhirülmevlevî (ö. 1951) üzere kıymetli sufi figürlerin yapıtlarını ve uygulamalarını derinlemesine tahlil ediyorum. Sufi müelliflerin geçiş devrinde ortaya koydukları kültür sentezine devam eden sosyo-kültürel etkilerine odaklanan bu araştırma, ayrıyeten ilgili periyodun tarih yazımına yeni bir perspektif kazandırmayı da hedeflemektedir.”

“Üsküdar Üniversitesi’nin bu alandaki bilimsel çalışmalarını takip eden nitelikli dinleyici kitlesi”

Harvard Üniversitesi'nde ziyaretçi araştırmacı olarak bulunmanın en kıymetli avantajının geniş kütüphane kaynaklarına erişim ve memleketler arası akademik çevrelerle etkileşim kurabilmek olduğuna işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şunları lisana getirdi:

“Gerçekten de araştırmacı kendi alanındaki kaynaklara çarçabuk erişirken birebir vakitte farklı bilimsel perspektiflere sahip pek çok memleketler arası araştırmacıyla tanışıp bilimsel iş birliği yapma imkanı buluyor ki bu da yapılan bilimsel çalışmaların kapsam ve içeriğini zenginleştiriyor. Bana nazaran, yurtdışında araştırma yapmanın en kıymetli taraflarından biri, bu akademik ortam içerisinde bağlı bulunduğunuz ilmi geleneği en hoş biçimde tanıtma ve temsil etme imkanıdır. Bu süreçte, Selçuklu ve Osmanlı ilmî/irfânî mirasını manaya ve tanıtma ismine çeşitli akademik sunumlarda bulundum. Ayrıyeten, iştirakçi olarak yer aldığım ilmi toplantılarda Üsküdar Üniversitesi’nin bu alandaki bilimsel çalışmalarını takip eden nitelikli bir dinleyici kitlesiyle bir ortaya gelmek de benim için büyük bir memnunluk ve gurur kaynağı olmuştur.

“Dünya Olumlu Psikoloji Derneği'nden (IPPA) benimle temasa geçtiler”

Kongrelerin, memleketler arası araştırmacılar ve akademik ağların genişlemesi açısından büyük bir ehemmiyete sahip olduğunu da vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şunları kaydetti:

“Özellikle Üsküdar Üniversitesi'nde, Kurucu Rektörümüz Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın öncülüğünde başlamış ve her yıl düzenlenen Memleketler arası Müspet Psikoloji Kongresi, bu manada bence çok pahalı. Gerçekten 2017 kongresinde 'Tasavvuf Perspektifinden Resilians/Mukavemet' başlıklı bir bildirim sunmamın akabinde, Dünya Müspet Psikoloji Derneği'nden (IPPA) benimle temasa geçtiler. İlgilerini çekmiş. Sonra takip ediyorlar, Üniversitemizin Psikohayat mecmuasında yayımlanan 'Mevlana Celaleddin Rumi’ye nazaran kederden kurtulma ve mutluluğa erişme yolları' başlıklı makalemle ilgilendiler. IPPA'nın ‘Mâneviyat’ ünitesi benimle bağlantıya geçti. Bu temasların akabinde, derneğin bilimsel konuşmalar serisi kapsamında memleketler arası bir dinleyici kitlesine hitap etme fırsatı buldum ve bu konuşma epey ilgi gördü. Kanaatimce bu ilginin temelinde, Rumi'nin maneviyat temelli memnunluk anlayışının kozmik cazibesi kadar, Üsküdar Üniversitesi’nin Olumlu Psikoloji alanındaki istikrarlı ve kapsamlı çalışmalarının ulaştığı bilimsel birikim, akademik ve yarı-akademik yayınlar ve markalaşan isimler, bunun ördüğü etkileşim ağları kıymetli bir rol oynuyor.”

Küresel manada manevi kıymetlere olan ilgi günden güne artıyor

Küresel manada manevi kıymetlere olan ilginin günden güne arttığını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şöyle dedi:

“Bu noktada Müspet psikoloji, bireylerin memnunluğunu artırma emeliyle manevi bedellerin değerini vurgulayan bir disiplin olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda üniversitemizin Olumlu Psikoloji alanındaki çalışmaları, pahalar ve âlâ oluş ortasındaki münasebete dair literatürü Anadolu irfanından getirilen yaklaşımlarla zenginleştirmektedir. Prof. Dr. Nevzat Tarhan hocamızın Mesnevi Terapi ve Yunus Terapi isimli çalışmaları, ilgili literatürün olumlu psikoloji temelli terapilere nasıl yansıtılabileceğine dair değerli birere kılavuz mahiyetindedir. Başka yandan Üsküdar Üniversite’si Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde yapılan birçok yüksek lisans ve doktora çalışması, genelde tasavvuf literatüründe ve özelde Osmanlı kültürel mirasında manevî ve ahlâkî pahaların izini sürmeye ve bunların değişen hayat ve beşere teklif edeceği bilimsel prensiplere odaklanmaktadır. Bu çalışmalar, manevi bedeller ve memnunluk ortasındaki ilginin sanat, edebiyat ve kültürle olan bağlantısını de ilmi olarak ortaya koymaktadır. Bilhassa Batı'da manevi arayışların arttığı bu periyotta, üniversitemizin sunduğu bu çeşit interdisipliner çalışmaların, manevi mirasın bilimsel olarak kıymetlendirilmesi ve yaygınlaştırılması açısından büyük ehemmiyet taşıdığını düşünüyorum.”

“Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde ortaya konan güçlü manevi ve entelektüel birikime karşı nispeten bir ilgisizlik var”

Batı'nın maneviyat ve bilgelik arayışında ekseriyetle Uzak Doğu ideolojilerine yönelme eğiliminde olduğunu, fakat İslam coğrafyasında, bilhassa de Selçuklu ve Osmanlı periyotlarında ortaya konan güçlü manevi ve entelektüel birikime karşı nispeten bir ilgisizlik gösterdiğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, “Bu durum, İslam fikir geleneğinin ve tasavvufi birikiminin bilimsel olarak gereğince incelenip memleketler arası akademik çevrelere sunulmadığı manasına da gelebilir. Bu ilgileri gözler önüne seren gereğince İngilizce yazılmış yayın mevcut değil. Bu mirasın, bilimsel yayınlar ve akademik çalışmalar yoluyla daha fazla tanıtılması gerektiği kesinlikle. Bu çalışmalar, milletlerarası literatürde ortaya konulmuş pek çok bilimsel soruyu ve boşluğu yeni yaklaşımlarla zenginleştirecek bir mahiyet arz ediyor. Üniversitemizin mevcut teşebbüs ve yaklaşımlarının ‘insana dair’ bugüne kadarki telaffuzların sonlarını zorlayacak yeni ve derinlemesine yaklaşımlar sunduğunun görülmesi gerekir. Üniversitemizin bu alanda bilim dünyasına sunacağı çok önemli çalışmaları mevcut.” diye konuştu.

“İnsanın tanımının yine yapılacağı bir periyoda girildi”

Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, teknolojinin yalnızca bir araç olmadığı, direkt insanın düşünme ve hayata geçirme halini etkilediğini bilerek hareket etmek gerektiğini de lisana getirerek, kelamlarını şöyle tamamladı:

“‘Sanal zeka’nın her alanda yaygınlaştığı şu evrede, insanın ‘insan’ kalabilmesi için özel bir uğraş içerisinde olmalıyız. Tarihin hiçbir devrinde insan böylesi bir tehdit altında bırakılmamıştır. İnsanın tanımının tekrar yapılacağı bir periyoda girildi. Bu husustaki terminoloji bile değişiyor. İnsanlık maneviyata, ahlaka ve kanımca dine en fazla gereksinim duyacağı bir devre yanlışsız ilerlemekte. Bu nedenle bilimin tüm alanlarının birlikte üretebilmesi çok kıymetli. Toplumsal ve beşeri bilimlerin kesinlikle disiplinler ortası çalışması gerekiyor. Sonuçta şunu söylemek isterim ki disiplinler ortasındaki olduğu varsayılan sonların da kesinlikle ötesine geçilmeli.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı