Tüik: En yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay %48,7 oldu

Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran; en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip %20'lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 0,7 puan artarak %48,7'ye çıkarken, en düşük gelire sahip %20'lik kümenin aldığı hisse ise 0,1 puan artarak %6,1 oldu.

Gini katsayısı 0,420 olarak varsayım edildi
 

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz etmektedir. Gini katsayısı hesabında hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, gelir referans periyodunda ödenen vergiler ve öteki hane yahut bireylere yapılan sistemli transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılmaktadır.
 

Daha evvelki yıllarda muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; yapılan toplumsal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki tesirini görmek hedefiyle tüm toplumsal yardımlar hariç ve emekli ve dul-yetim maaşı dahil öteki tüm toplumsal transferler hariç tutularak iki farklı yolla de ayrıyeten hesaplandı.
 

En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,005 puan artış ile 0,420 olarak varsayım edildi. Tüm toplumsal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,488, emekli ve dul yetim maaşı dahil öbür tüm toplumsal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,431 olarak varsayım edildi.

Toplumun en yüksek gelir elde eden %20'sinin elde ettiği hissenin en düşük gelir elde eden %20'sinin elde ettiği hisseye oranı biçiminde hesaplanan P80/P20 oranı 7,9 ile birebir seviyede kaldı, gelirden en fazla hisse alan %10'unun elde ettiği gelirin en az hisse alan %10'unun elde ettiği gelire oranı halinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,2'den 13,8'e düştü.

En yüksek yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri tek kişilik hanelerde oldu
 

Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla nazaran 49 bin 415 TL artarak 111 bin 969 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarının yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 106 bin 700 TL iken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu paha 92 bin 043 TL oldu. En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 70 bin 115 TL ile en az bir çekirdek aile ve öteki şahıslardan oluşan hanehalkları oldu.

Toplam gelirden en yüksek hissesi %48,5 ile maaş ve fiyat geliri aldı
 

Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, %48,5 ile bir evvelki yıla nazaran 2,3 puan artan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı %22,1 ile evvelki yıla nazaran 1,1 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı %17,6 ile evvelki yıla nazaran 2,6 puanlık azalış gösteren toplumsal transfer geliri oluşturdu.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi %20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi ise %88,4 olarak gerçekleşti.

En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 157 bin 851 TL ile yükseköğretim mezunlarının oldu
 

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 157 bin 851 TL, lise ve dengi okul mezunlarında 114 bin 374 TL, lise altı eğitimlilerde 89 bin 012 TL, bir okul bitirmeyenlerde 63 bin 425 TL ve okur-yazar olmayan fertlerde 45 bin 637 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %89,7 ile lise altı eğitimli, en düşük artış ise %79,6 ile okur-yazar olmayan fertlerde oldu.

Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %100,9 ile tarım dalında oldu
 

Esas iş gelirleri sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelirin 121 bin 013 TL ile hizmet bölümünde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 92 bin 632 TL ile tarım dalında olduğu görüldü. Bir evvelki yıla nazaran; yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış %100,9 ile tarım dalında gözlenirken, bunu %86,7 ile sanayi dalı izledi. Öteki taraftan hizmet kesiminde %83,2, inşaat kesiminde ise %74,3 artış gözlendi.

En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 408 bin 174 TL ile patronların oldu
 

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 408 bin 174 TL, kendi hesabına çalışanlarda 115 bin 622 TL, fiyatlı maaşlılarda 102 bin 821 TL ve yevmiyelilerde 53 bin 334 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış %108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise %80,7 ile fiyatlı maaşlılarda oldu.

En düşük gelir TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti
 

Ülkemizde yaşanan sarsıntı nedeni ile 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflandırması (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsamaktadır.
 

Araştırma sonuçlarına nazaran, Türkiye'de yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2023 yılında 90 bin 116 TL iken, İBBS 2. Seviye bölgeleri prestijiyle en yüksek olduğu bölge 124 bin 723 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 115 bin 758 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 107 bin 583 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 41 bin 385 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.

Gelir eşitsizliği en az TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) bölgesinde oldu
 

Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran P80/P20 oranı Türkiye'de 7,9 iken, bu kıymetin en düşük olduğu İBBS 2. Seviye bölgesi 4,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) olurken bu bölgeyi 5,0 ile TR81 (Zonguldak, Karabük, Bartın) ve 5,1 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgeleri izledi.

P80/P20 oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Seviye bölgeleri ise 8,1 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), 7,8 ile TR51 (Ankara) oldu.

Bir evvelki yıla nazaran son %10'luk kümede olanların %67,3'ü tıpkı gelir kümesinde kaldı
 

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine nazaran sıralı %10'luk gelir kümeleri prestijiyle fertlerin bir evvelki yıla nazaran yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir evvelki yılda birinci %10'luk kümede olan fertlerin 2023 yılında %52,1'inin, son %10'luk kümede olan fertlerin ise %67,3'ünün gelir kümesi değişmedi. Ayrıyeten 2022 yılında birinci %10'luk kümede olan fertlerin %26,4'ünün 2023 yılında gelir kümesi birden fazla yükseldi. Son %10'luk kümede olan fertlerin ise %12,1'inin gelir kümesi birden fazla düştü.

Bir evvelki yılda işsiz olan fertlerin %42,4'ü 2023 yılında çalışmaya başladı
 

Gelir ve Hayat Şartları Araştırması panel datadan elde edilen sonuçlara nazaran 2022 yılında işsiz olan fertlerin %42,4'ü 2023 yılında çalışmaya başladı. Faaliyet durumu 2022 yılında çalışan olarak belirlenen fertlerin 2023 yılında %90,6'sı çalışma hayatına devam etti. Bir evvelki yıl işgücüne dahil olmayan fertlerin ise %10,2'si işgücüne katıldı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı