Suriye'de dengeler değişiyor mu?

Türkiye, Münbiç bölgesindeki PYD/YPG’ye karşı bir harekât gerçekleştirebilir!

Suriye’de son periyotta yaşanan gelişmeleri pahalandıran Milletlerarası Bağlar Uzmanı Doç. Dr. İbrahim Arslan, çok fazla aktörün devrede olduğu Suriye krizinde, anlık gelişmelere bakarak, geleceğe yönelik öngörüde bulunmanın epey güç olduğunu belirtiyor.

Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Türkiye, Fırat’ın batısında bulunan Münbiç bölgesindeki PYD/YPG’ye karşı da Suriye Ulusal Ordusu ile bir harekât gerçekleştirebilir. Alandaki gelişmeler ve karşılıklı inanç noksanlığı, Astana sürecinin sona erdiğini ya da alandaki gerçeklikler üzerinden yeni bir kurgunun yapılması gerektiğini göstermektedir.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlar Kısım Lideri Doç. Dr. İbrahim Arslan, Suriye’de son devirde yaşanan gelişmeleri kıymetlendirdi.

Esad ıslahat yapmak yerine sert müdahalelerde bulunmuştu…

Ortadoğu’da birçok devletin önemli sarsıntılar geçirdiğine şahit olduğumuz Arap Baharı olarak isimlendirilen süreçte, halkının çoğunluğu Sünni olmasına rağmen, Nusayri olan Beşar Esad idaresindeki Suriye’de de iç karışıklıklar çıktığını hatırlatan Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Esad, iç istikrarın sağlanmasına yönelik olarak, halkın taleplerini dikkate alarak ıslahat yapmak yerine, muhaliflerine karşı epey sert müdahalelerde bulundu. Bunun üzerine, Suriye’de ömürlerini sürdürmelerinin mümkün olmayacağını gören Suriyeli muhalifler, öbür komşu ülkelerin yanı sıra, bölgenin en güvenlikli ülkesi olan Türkiye’ye de göç ettiler. Türk hükümetinin Suriye’den gelenlere karşı kolaylaştırıcı tavrı, Türkiye’ye göç eden Suriyelilerin sayısını daha da artırdı.” diye anlattı.

Suriye çok modüllü bir yapıya dönüştü…

Doç. Dr. İbrahim Arslan, ABD, Rusya, İran ve Türkiye’nin de müdahil olduğu krize işaret ederek, “Suriye, genel olarak, kuzeydoğusunda ABD’nin takviyesindeki PKK terör örgütünün kesim yapısı olan PYD/YPG denetiminde bir bölge, Türkiye’nin çabucak güneyinde Fırat’ın batısında Türkiye’nin denetiminde bir bölge, İdlib’de Suriyeli muhaliflerin denetiminde bir bölge, Suriye rejiminin denetiminde bir bölge ve Suriye’nin güneyinde IŞİD denetiminde bir bölge olmak üzere çok modüllü bir yapıya dönüştü. Suriye krizi sürecinde 30 Aralık 2016’da Türkiye, Rusya ve İran’ın garantörlüğünde ateşkes ilan edildi. Görüşmelerin tarafsız bir yerde yapılması muhtaçlığı üzerine Astana’da süreç başlatıldı ve birinci görüşme 2017’de gerçekleştirildi.” tabirinde bulundu.

HTŞ; ABD, İngiltere, Fransa ve İsrail tarafından destekleniyor!

Suriye’de son günlerde yaşananları kıymetlendiren Arslan, “Bu noktada, son gelişmelerle dikkatlerin ağırlaştığı İdlib üzerinde durmak isterim. Suriye’de çatışmasızlık bölgelerinden biri olarak belirlenen İdlib’in nüfusu yaklaşık 4 milyondur; hala çok sayıda rejim karşısına mesken sahipliği yapmaktadır. Kent, Ebu Muhammet Colani liderliğindeki Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) tarafından yönetilmektedir. HTŞ, 2011’de El Kaide’ye direkt bağlı olarak Nusra Cephesi ismi altında kuruldu. Grubun lideri Colani, 2016’da El Kural ile saflarını ayırdı ve gibisi birkaç kümeyle birleşerek Heyet Tahrir eş-Şam ismini alan örgütü kurdu. HTŞ bünyesinde beş farklı örgüt bulunmaktadır. HTŞ, her ne kadar Batı tarafından terör örgütü olarak görülse de ABD, İngiltere, Fransa ve İsrail tarafından desteklendiği bilinmektedir. HTŞ, selefi anlayışa sahip radikal bir yapı olarak dikkat çekmesine karşın, son vakitlerde ölçülü bir imaj vermeye çalışmaktadır. Örgütün vakit zaman Türkiye’ye karşı olumsuz ve sert telaffuzları olduğu da bir gerçeklik.” diye konuştu.  

Suriye Ulusal Ordusu olarak isimlendirilen yapı içinde yaklaşık 36 farklı örgüt var

“HTŞ, Türkiye tarafından da terör örgütü olarak tanınmaktadır.” diyen Doç. Dr. İbrahim Arslan, sözlerine şöyle devam etti:

“Türkiye’nin denetimindeki bölgede bulunan ve Suriye Ulusal Ordusu olarak isimlendirilen yapı içinde ise irili ufaklı yaklaşık 36 farklı örgüt bulunuyor. Suriye Ulusal Ordusuna dönüşmeden evvel Özgür Suriye Ordusu olarak isimlendirilen bu yapı, eğit-donat kapsamında başlangıçta ABD ve Türkiye tarafından teçhiz edildi. Daha sonra, 2015’te, ABD’nin eğit-donat programından çekilmesi üzerine, Türkiye’nin bu küme üzerindeki tesiri arttı. HTŞ ve Suriye Ulusal Ordusu, Suriye’de rejimin devrilmesini amaçlayan motivasyonla hareket etmekte.  27 Kasım 2024’te İdlib’den Halep istikametine hareket eden örgüt HTŞ olmakla birlikte, Suriye Ulusal Ordusuna bağlı bir kısım ögenin da bu örgütle birlikte hareket ettiği görülüyor.”

Farklı coğrafyalarda olsa da eş vakitli gelişmeler birbiriyle bağlantılı…

Uluslararası bağlarda farklı coğrafyalarda olsa da eş vakitli gelişmelerin birbiriyle teması olduğunu lisana getiren Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Bu kapsamda öncelikle Rusya-Ukrayna Savaşının üzerinde durmak istiyorum. Bilindiği üzere NATO’nun doğuya gerçek genişlemesinden rahatsız olan Rusya, Ukrayna’nın NATO ve AB üyeliği perspektifini engellemek amacıyla, 2014’te, Ukrayna’ya ilişkin olan Kırım’ı işgal etti. Akabinde, Ukrayna’nın doğusunda, Rus asıllıların yaşadığı gerekçesiyle fiili bir durum yaratarak Donbas bölgesine özel bir operasyon başlatan Rusya, ilerleyen süreçte, Kırım üzere bu bölgeyi de işgal ve ilhak etti. Rusya-Ukrayna Savaşı hala devam etmektedir.” dedi.

50 binden fazla Filistinli, İsrail tarafından gerçekleştirilen askeri operasyonlarda hayatını kaybetti

Üzerinde durulması gereken bir öbür kıymetli gelişmenin de HAMAS-İsrail çatışması olduğunu kaydeden Arslan, “HAMAS’ın 7 Ekim 2023’te Gazze’den yaklaşık 5 bin roketle başlattığı Aksa Tufanı operasyonu, İsrail’in evvel Gazze, akabinde Batı Şeria ve Lübnan’da askerî harekât icra etmesine münasebet teşkil etti. Gelinen noktada 50 binden fazla Filistinli, İsrail tarafından gerçekleştirilen askeri operasyonlarda hayatını kaybetti, İsrail’in atakları hala devam etmektedir. Süreç içinde İran ve Suriye toprakları da İsrail akınlarına maruz kaldı.” diye konuştu.

HTŞ’yi harekete geçiren temel motivasyon ne?

Suriye’deki rejimin, Lübnan’da İsrail’e karşı güç kaybeden Hizbullah’ın yarattığı boşluğu kapatmak üzere, Halep’teki güçlerini İsrail’den gelebilecek bir saldırıyı önlemeye yönelik olarak güneye kaydırması ve Halep’i PYD/YPG’ye bırakmasının, İdlib’deki HTŞ ögeleri için Halep’in ele geçirilmesine yönelik bir fırsat doğduğu istikametinde algılandığını kaydeden Doç. Dr. İbrahim Arslan, sözlerini şöyle sürdürdü:

“ABD’nin 1979’dan bu yana uyguladığı yaptırımlardan ötürü güç durumda bulunan İran’ın; Lübnan’da desteklediği Hizbullah’ın İsrail karşısında başarılı olamaması ve bu örgütün üst seviye 19 yöneticisini İsrail hücumları sonucunda kaybetmesi nedeniyle bölgedeki tesiri en alt seviyeye indi. Tıpkı periyotta Batı silahlarıyla desteklenen Ukrayna karşısında istediği sonucu alamayan Rusya’nın da dikkatini bir öbür bölgeye çevirebilecek durumda olmaması, HTŞ tarafından, Suriye rejimine karşı harekete geçilmesi gereken anın geldiğine dair inancı güçlendirdi. Suriye rejimini destekleyen Rusya ve İran’ın içinde bulunduğu sıkıntı durum, HTŞ’yi harekete geçiren temel motivasyon olarak görülmektedir.”

Bölgede çatışmalar tekrar şiddetlenebilir…

HTŞ ile Suriye Ulusal Ordusunun bir kısmının çok kısa müddette Halep’i ele geçirmesi ve Hama’ya gerçek ilerlemesinin yanı sıra, Suriye Ulusal Ordusunun PYD/YPG’nin denetiminde bulunan Tel Rıfat’ı ele geçirmesinin, “Suriye’de istikrarlar değişiyor mu?” sorusunu gündeme getirdiğini anlatan Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Çok fazla aktörün devrede olduğu Suriye krizinde, anlık gelişmelere bakarak, geleceğe yönelik öngörüde bulunmanın epey güç olduğunu belirtmek isterim. Bunun için biraz daha beklemek gerektiğine inanıyorum. Gerçekten, bu niyetimizi doğrular biçimde, 2 Aralık Pazartesi günü Rusya ve İran, Suriye rejimine şartsız dayanaklarını açıkladılar. Ek olarak Putin, Suriye’deki Rus güçlerinin kumandanını değiştirdi. Bu gelişmelerle birlikte Esad’ın ülkede zorla askere alma uygulamasını başlattığına dair bilgiler gelmektedir. Bu durum, bölgede çatışmaların tekrar şiddetleneceğine dair ipuçları vermektedir.” halinde konuştu.

Türkiye, Fırat’tın doğusunda ve batısında denetim sağladı… 

Türkiye’nin, güneyinde Akdeniz’e çıkışı olacak bir terör yapılanmasını önlemek amacıyla, 2016, 2018 ve 2019’da Suriye’nin kuzeyine gerçekleştirdiği Fırat Kalkanı, Zeytin Kolu ve Barış Pınarı olarak isimlendirdiği operasyonlarla, ortada boşluk olmakla birlikte, Fırat’tın doğusunda ve batısında denetim sağladığını kaydeden Doç. Dr. İbrahim Arslan, şöyle devam etti:

“Türkiye, Fırat’ın doğusunda ABD’nin desteklediği PYD/YPG terör oluşumunu dikkate alarak, bu oluşumun etkisiz hale getirilmesi ve Türkiye’deki Suriyelilerin, Suriye’nin kuzeyinde emniyetli bir bölgede yaşamalarını sağlayacak bir sahanın elde bulundurulması için Suriye’den erken bir tarihte çekilmek istememektedir. Buna karşılık Rusya ve İran’ın desteklediği Esad, Türkiye’nin, Suriye’nin kuzeyindeki askeri varlığını çekmesini istemekte, bu durumun gerçekleşmemesi halinde, Türkiye ile müzakere masasına oturmamakta ısrarcı olacağını ortaya koymaktadır. Şam rejimi, ABD’nin desteklediği PYD/YPG yapılanmasını, Türkiye’nin tersine, bir tehdit olarak görmemektedir.”

Rusya ve İran, son harekatın Türkiye’nin bilgisi dahilinde gerçekleştiğine inanıyor

Rusya ve İran’ın, HTŞ ve Suriye Ulusal Ordusunun bir kısmının birlikte gerçekleştirdiği son harekatın, en azından, Türkiye’nin bilgisi dahilinde gerçekleştiğine inandığını lisana getiren Doç. Dr. İbrahim Arslan, “Buna rağmen Türk Dışişleri yetkilileri, İran dahil, bölgedeki tüm başkentlerle irtibatını sürdürmekte ve gelişmeleri yakından takip ettiğini tabir etmektedir. HTŞ’nin gerçekleştirdiği ve Esad’ı müzakere masasına oturmaya zorlama potansiyeli olan bu harekâta, Suriye rejimi müttefikleriyle birlikte karşılık vereceğini açıkladı. Rusya ve İran’ın bu istikametteki açıklamalarını birlikte değerlendirdiğimizde, önümüzdeki günlerde, başta Halep olmak üzere HTŞ’ye karşı bilhassa ağır hava hücumlarının başlatılacağını söyleyebiliriz. İran’ın; HTŞ’nin gerçekleştirdiği taarruzlarda Türkiye’yi suçlaması halinde İsrail, Türkiye ve İran’ı karşı karşıya getirmek niyetiyle, barış mutabakatı imzaladığı Lübnan’ın yanı sıra Filistinlilerle de barış görüşmelerine başlayabilir. Bu durum, Halep’teki HTŞ’ye karşı kullanılmak üzere, Lübnan’daki Hizbullah üzerindeki baskıyı ortadan kaldırır, İran’ın elini rahatlatır.” diye konuştu.

Türkiye, Fırat’ın batısında bulunan Münbiç bölgesinde harekat gerçekleştirebilir

Suriye’nin; güneyindeki güçlerini Halep’in tekrar alınması için kuzeye kaydırmasının, son periyotta, 1967’den bu yana işgali altındaki Golan Zirvelerinde bulunan mayınları kaldıran İsrail için Şam’ın güneyinden PYD/YPG denetimindeki bölge istikametinde, Suriye içlerine akına geçmesine uygun bir yer hazırlayabileceğini kaydeden Doç. Dr. İbrahim Arslan, sözlerini şöyle tamamladı:

“İsrail güçleriyle birleşmeye yönelik olarak, PYD/YPG’nin de Suriye’nin güneyinden Golan Zirvelerine gerçek ilerlemesi mümkündür. Türkiye, PYD/YPG’nin bu türlü bir teşebbüste bulunmasına müsaade vermeyecektir. Ek olarak Türkiye, Fırat’ın batısında bulunan Münbiç bölgesindeki PYD/YPG’ye karşı da Suriye Ulusal Ordusu ile bir harekât gerçekleştirebilir. Alandaki gelişmeler ve karşılıklı itimat noksanlığı, Astana sürecinin sona erdiğini, ya da alandaki gerçeklikler üzerinden yeni bir kurgunun yapılması gerektiğini göstermektedir. Bu vesileyle, 27 Kasım’da başlayan hareketlilikte öne çıkan HTŞ’nin Halep saldırısı esnasında kullandığı silahların ve uyguladığı yolların, örgütün, âlâ teçhiz edildiğini ve şuurlu yönlendirildiğini gösterdiğini de vurgulamalıyım. Terör örgütü olarak ilan edilseler de bu cins yapıların, günümüzde, ulusal çıkarlarını gerçekleştirmek isteyen tüm devletler için hayli kullanışlı aparatlar olduğunun altını çizmek isterim.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı