Türkiye'de 16 Büyük Ölçekli Reaktör Kurulması Hedefleniyor

Zirve’nin açılışında Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Milletlerarası Projeler Genel Müdürü Yusuf Ceylan, “Akkuyu, Sinop ve Trakya dahil 3 alanda toplam 12 - 16 ortası büyük ölçekli reaktör kurmayı hedefliyoruz” dedi

Ankara Sanayi Odası (ASO) ve Nükleer Sanayi Derneği (NSD) tarafından Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın takviyeleriyle hayata geçirilen 10. Nükleer Santraller Doruğu - NPPES, 2 Temmuz 2024 tarihinde Hilton Bomonti Konferans Merkezi’nde kapılarını açtı. İki gün sürecek Zirve’de nükleer güç kesiminin sıfır karbon ekonomisindeki rolü,  Türkiye’nin nükleer güç alanındaki gelecek planları, en yeni teknolojiler ve dalın finansmanı üzere başlıklar ele alınacak.

NPPES’in açılışını; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Milletlerarası Projeler Genel Müdürü Yusuf Ceylan, ASO Lideri Seyit Ardıç, NSD Lideri Alikaan Çiftçi, Akkuyu Nükleer A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko, Yeni Nükleer İzleme Enstitüsü (NNWI) Başkanı Tim Yeo ile Şangay Nükleer Mühendislik Araştırma ve Tasarım Enstitüsü (SNERDI) Uluslararası Projeler Başkanı Min FEI gerçekleştirdi. 

“Akkuyu, Sinop ve Trakya dahil 3 alanda toplam 12 - 16 ortası büyük ölçekli reaktör kurmayı hedefliyoruz”

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Memleketler arası Projeler Genel Müdürü Yusuf Ceylan, NPPES’te şu bahislere dikkat çekti: “Akkuyu NGS’nin 4 ünitesi devreye girdiğinde yıllık 35 milyar kWh elektrik üretilecek. Bu sayı ülkemizin mevcut yıllık elektrik talebinin yaklaşık yüzde 10’una, İstanbul’un talebinin ise yüzde 90’ına denk geliyor. Ayrıyeten nükleer güçten elde edilecek bu elektrik üretimi sayesinde, yılda 35 milyon ton karbon-dioksit emisyonu ile 7 milyar metre küp doğalgaz ithalatının da önüne geçilmiş olacak.”

Ceylan kelamlarına şöyle devam etti: “Haziran 2024 itibariyle dünyada 32 ülkede 416 reaktör işletmede, 19 ülkede ise 59 reaktör inşa halinde. Dünyadaki elektrik talebinin yaklaşık yüzde 11’i, AB ülkelerindeki talebin ise yüzde 22’si nükleer santrallerden karşılanıyor. Nükleer Enerji Ajansı (OECD/NEA) datalarına nazaran önümüzdeki 15 yıl içinde toplam 110 civarında yeni reaktörün inşaatına başlanması çeşitli ülkelerin nükleer programı dahilinde. Global ısınma kaygıları ve yeşil dönüşüm gayretleri sonucunda nükleer gücün hissesinin önümüzdeki 30 yıl içerisinde kıymetli ölçüde artması bekleniyor. Ülkemizin 2053 yılı net sıfır karbon emisyonu gayesine ulaşmak ve güçte dışa bağımlılığımızı minimuma indirmek maksadıyla yenilenebilir ve yerli güç kaynakları ile nükleer santraller, baz yük olarak güç siyasetlerimizin tam merkezinde yer alıyor. Bakanlığımızın yayımladığı Ulusal Güç Planımıza nazaran; nükleer gücün elektrik üretimindeki hissesini 2035 yılına kadar yüzde 10’un üzerine, 2053 yılına kadar ise yüzde 30 düzeylerine çıkarmayı planlıyoruz. Bunun için en az 20 GW nükleer kapasiteye muhtaçlığımız var. 2053 yılında bu gayesi gerçekleştirdiğimiz takdirde dünyanın önde gelen nükleer güç sahibi ülkelerinden biri olacağız. Bu kapasiteye ulaşmak için Akkuyu, Sinop ve Trakya dahil olmak üzere 3 farklı alanda toplam 12 ile 16 ortası büyük ölçekli reaktör kurmayı hedefliyoruz. Bu santrallere yönelik şu anda Çin, Güney Kore, Rusya üzere teknoloji sahibi ülkelerin şirketleriyle müzakerelerimiz devam ediyor. küçük modüler reaktörlerin gelecekte önemli pazar potansiyeli olduğuna da inanıyoruz. Bu nedenle, bu teknolojilerin ülkemizde ticarileşmesinin önünü açacak, yerli endüstrimizin sürece daha fazla dâhil olacağı yenilikçi iş modelleri ile yasal ve kurumsal çerçevenin oluşturulmasına yönelik de çalışmalarımız, teknoloji sahibi ülke ve şirketler ile görüşmelerimiz devam ediyor.”

Yerlileştirmeyi artırmayı başardık, insan kaynağımız gelişiyor

Ceylan: “Akkuyu Projesi kapsamında Akkuyu Nükleer A.Ş. tarafından harcanan paranın yaklaşık 5,87 milyar dolarlık kısmı yani yüzde 51’i Türk firmalarından alınan ekipman, materyal ve hizmetlere ödenmiştir. Bu oran halihazırda bizim üzere birinci kez nükleer santral kuran BAE, Bangladeş, Belarus, Mısır üzere ülkelerle kıyaslandığında kıymetli bir muvaffakiyete ulaştığımızı söyleyebilirim. Bu ülkelerde ulaşılan en yüksek yerli katkı oranı yüzde 20’ler düzeyindedir.  Diğer nükleer santral projelerimizde yerli katkı oranını kademeli olarak artırmayı ve nihayetinde nükleer alanda mal ve hizmet ihraç eden bir ülke haline gelmeyi, nükleer santral işletme ve bakımında öz yeterlilik kazanmayı hedefliyoruz. Akkuyu Sahası’nda büyük çoğunluğu Türk olmak üzere 30 bine yakın kişi çalışmakta. Bu maksada yönelik olarak 358 Türk öğrenciyi Rusya’ya nükleer mühendislik eğitimine gönderdik.  Amacımız bu sayının en az 600 olması. Santral işletmeye geçtiğinde ise 4 bin işçiye muhtaçlık duyulacak. Birinci etapta bu işletme çalışanın yüzde 30’unun Türk olmasını planlıyoruz. Sonraki yıllarda ise bu oranın değerli düzeyde artırılması öncelikli hedefimiz” diye konuştu.

Nükleer teknoloji karbonsuz baz elektrik gücü sağlıyor

Ankara Sanayi Odası (ASO) Başkanı Seyit Ardıç, “Ülkemiz, Akkuyu alanında kazandığı deneyimler ışığında, bilhassa endüstrinin aktif iştirakiyle, memleketler arası nükleer tedarik zincirinde kelam sahibi olma amacında ilerliyor. Ankara Sanayi Odası olarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’mızın Kümelenme Takviye Programıyla desteklenen Nükleer Sanayi Kümelenmesi - NÜKSAK, Türkiye çapında 75 öncü sanayicimize hizmet veriyor. Nükleer güç alanında sanayicilerimizin tedarik zincirine dahil olması için mentörlük hizmeti veren NÜKSAK; bu alandaki teşebbüsçüler, start-up’lar ve teknoloji firmaları için bir  arayüz işlevi görmeye devam edecek. Odamız ve Nükleer Sanayi Derneği iş birliğinde, Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığımızın dayanak ve katkılarıyla düzenlenen Nükleer Santraller Tepesi dünyanın sayılı nükleer aktiflikleri ortasındaki yerini aldı. Ülkemiz ismine bir marka bedeline sahip bu aktiflik, nükleer teknolojide başkan ülkelerin de iştirakleriyle her geçen yıl daha fazla ilgi görüyor” diye konuştu.

Ardıç kelamlarına şöyle devam etti: “Avrupa Yeşil Mutabakatı dahil Global İklim Krizi’nin ülkemiz üzerindeki muhtemel ticari ve ekonomik etkileridir. Bilhassa elektriği ağır olarak kullanan biz endüstriciler de, nükleer gücün ülkemiz için ne kadar stratejik olduğunun farkındayız. Sürdürülebilir bir gelecek için güç kaynaklarımızı çeşitlendirirken, yenilenebilir güç kaynakları ile birlikte nükleer enerjiyi de faal bir halde kullanacağımıza inanıyorum. Ayrıyeten Nükleer teknoloji, karbonsuz baz elektrik gücü sağlamasının yanında yenilikçi pek çok teknolojinin gelişimine de öncülük ederek ülke iktisadına dolaylı katkı da sunuyor.”

Enerjide arz güvenliği nükleere olan ilgiyi artırdı

Nükleer Sanayi Derneği Başkanı Alikaan Çiftçi ise şunları söyledi: “NPPES, global nükleer bölümün oyuncuları ile Türk sanayicilerinin yeni nükleer güç yatırım fırsatlarını görüştükleri ve iş birliklerine imza attıkları değerli bir platform olmayı başardı. Dünyada gözler yine nükleer güce çevrildi. Bu kapsamda COP28'de, 2050 yılına kadar küresel nükleer güç kapasitesini üç katına çıkarma gayesi deklare edildi. Küresel nükleer güç amaçları, Türk sanayicileri için çok önemli fırsatlar içeriyor. SMR’ler ve mikro reaktörler, modüler yapıları sayesinde sanayi kalkınmasına büyük katkı sağlayabilir. Türkiye, bu noktada küresel bir sanayi ve tedarik üssü olma potansiyeline sahip ve  yine teknoloji geliştirme konusunda da avantajlı bir durumda. Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığımızın 2050 yılına kadar Türkiye’nin nükleer kapasitesini 20 gigavatın üzerine çıkarma gayesi var. Bu kapsamda hem konvansiyonel hem de SMR ve mikro reaktörlerin geliştirilmesi için görüşmelere başlandı ve milletlerarası iş birlikleri sağlamak üzere  kararlılıkla atılan adımları NSD olarak yakından takip ediyoruz.”

Rosatom SMR alanında da Türkiye’ye tahliller sunabilir

Akkuyu Nükleer A.Ş. Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı şunları aktardı: “Nükleer Düzenleme Kurumu, Akkuyu NGS'ye Aralık ayında 1. Ünite için devreye alma müsaadesi verdi ve böylelikle başlatma ve ayar çalışmalarının başlamasına müsaade verildi. Bu, bir NGS inşaatının son basamağı olup, daha sonra inançlı çalışması için temel sağlar. Bu çalışmalar şu anda tüm süratiyle devam ediyor. Akkuyu alanında şu anda yüzde 80'i Türk vatandaşı olan 34 binden fazla uzmandan oluşan düzgün koordine edilmiş, profesyonel bir grup istihdam ediliyor. Türkiye’nin Ulusal Güç Planı'nın 2050 yılına kadar Türkiye'nin güç karmasına 20 gigawatt kurulu nükleer kapasite eklemeyi öngördüğünün farkındayız. Bu argümanlı planlar ve Türkiye'nin bu planları uygulamadaki titiz yaklaşımı, Türkiye'nin 2053 net sıfır emisyon maksatlarına ulaşma ve nükleer gücün kilit bir sütun olacağı düşük karbonlu sürdürülebilir bir iktisat yolunda istikrarlı bir biçimde ilerlediğini gösteriyor. Türkiye'nin yalnızca yeni büyük nükleer kapasite için değil, tıpkı vakitte 5 gigawatt küçük nükleer kapasite için de öngörülen nükleer geliştirme planlarını yakından takip ediyoruz. Bu, toplamda en az 16 ferdî küçük modüler reaktör (SMR) manasına gelir. Burada Rosatom'un sunabileceği çok şey var. Dünyada eşsiz olan Akademik Lomonosov yüzer NGS'imiz, Rusya'nın en kuzeydeki Pevek kasabası için dört yıllık işletme müddetince 860 milyon kilovat-saat elektrik üretti. Rus Uzak Doğusu'nun Sibirya bölgesinde, en son RITM-200 reaktörüne dayalı küçük bir NGS inşası projesini uyguluyoruz. Santralin inşası, merkezi olmayan güç arzına sahip uzak Arktik bölgelere istikrarlı ve pak bir güç arzı sağlayacak. Ve yaklaşık bir ay evvel, Rosatom, toplam kapasitesi 330MW olan altı reaktörden oluşan küçük bir NGS inşa etmek için Özbekistan ile bir mukavele imzaladı. Bu, yurtdışındaki SMR inşası için birinci ticari mukavelemiz ve bu kontrat geçen hafta yürürlüğe girdi. SMR ve konvansiyonel nükleer güç santralleri  birbirleriyle rekabet halinde değildir. Tam bilakis, bu ikisi farklı fonksiyonlar görür ve böylelikle birbirini tamamlar.”

Şangay Nükleer Mühendislik Araştırma ve Tasarım Enstitüsü (SNERDI) Uluslararası Projeler Başkanı Min FEI ise şunları söyledi: “Türkiye büyük bir iktisada ve güç muhtaçlığı açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Güç ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve SPIC verimli görüşmeler yapmış ve yenilenebilir güç ve nükleer güç projelerinde iş birliğini derinleştirme niyetinde olmuştur. Açıklık, iş birliği ve karşılıklı hürmete dayalı çok tesirli bir çalışma alakası geliştireceğiz. SPIC, Türkiye’nin güç dönüşümü için çalışmaya devam edecektir. SPIC dünyanın en büyük güneş gücü üreticisi, en büyük yenilenebilir güç üreticisi ve en büyük pak güç üreticisi pozisyonunda. Şu anda, SPIC'in 238.65 GW toplam kapasitesinin yüzde 70'ini pak kaynaklar oluşturuyor ve SPIC, dünyanın düşük ve sıfır karbon maksatlarına kıymetli katkılarda bulunuyor.

Lisanslı bir geliştirici ve işletmeci olarak, SPIC artık 8 reaktör filosuna sahip ve işletiyor. SPIC'in bir yan kuruluşu olan SNERDI, şu anda EPC müteahhidi olarak 6 Gen-III ileri reaktör inşa ediyor. Bu reaktörler ortasında, 2 CAP1400/Guohe 1 ünitesi 2024 sonunda devreye girmeye hazır olacak. Birebir vakitte, SNERDI bu yıl Güney Çin'de 4 yeni ünite inşaatına başlamayı planlıyor.”

Yeni Nükleer İzleme Enstitüsü (NNWI) Başkanı Tim Yeo açış konuşmasında şunlara dikkat çekti: "Türkiye, şimdi kendi güç tedarik güvenliğinin keyfini çıkaramıyor. Gücünün büyük bir kısmı için, ithalata bağımlı ve bu ithalat bağımlılığı bazen fiyat artışlarına ve hatta arz kesintilerine maruz kalmasına neden oluyor. Türkiye'nin kendi nükleer reaktörlerini süratle inşa etmeye başlaması şahane bir haber. Türkiye, Fransa, Japonya, Güney Kore, Çin, Kanada ve elbette Rusya üzere potansiyel ortaklarla birlikte 50 yıldır nükleer güç kapasitesini geliştirme planlarına sahip. Türk hükümetinin akla yatkın kararı sayesinde, Türkiye önümüzdeki dört yıl içinde devreye girecek yaklaşık beş gigawatt nükleer güç kapasitesine sahip olacak. Türk hükümetinin aldığı bu kararın Güneydoğu Avrupa, Orta Asya ve ötesindeki öbür ülkelere de örnek olmasını dilerim. Böylece kuşakları tehlikeli ve geri dönülmez iklim değişikliğinin gerçekleşmesini önlemeye yardımcı olunacak ve gelecekteki kuşaklar Türkiye'ye, hükümetine ve halkına minnettar kalacak.”

INPPES Fuarcılık tarafından hayata geçirilen 10. Nükleer Santraller Doruğu, bu yıl Yeni Nükleer İzleme Enstitüsü (New Nuclear Watch Institute - NNWI), Rusya’nın Nükleer Sanayii İnşaat Kompleksi Kuruluşları Derneği ve Kore Nükleer Derneği tarafından resmi olarak da destekleniyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı