Tüik: İhracatın %43,4'ünü, ithalatın ise %55,5'ini büyük ölçekli girişimler gerçekleştirdi

Dış ticaret dataları ile iş kayıtları sisteminde yer alan teşebbüslerin ana faaliyet tipi ve çalışan sayısı bilgileri eşleştirilerek, dış ticaret yapan teşebbüslerin özellikleri elde edilmektedir. Dış ticaret istatistikleri ve iş kayıtları sistemi kullanılarak elde edilen datalara nazaran, 2023 yılında 139 bin 349 teşebbüs ihracat, 252 bin 908 teşebbüs ithalat yaptı. Yapılan eşleştirmede, ihracat ve ithalat yapan teşebbüslerin yaklaşık %100,0'ının bilgilerine ulaşılmıştır. Bu teşebbüsler toplam ihracatın ve ithalatın yaklaşık %100,0'ını gerçekleştirmiştir. İthalattaki teşebbüs sayısındaki artış, Basitleştirilmiş Gümrük Beyannamesi sistemindeki teşebbüs sayısı artışından kaynaklanmaktadır.

Toplam ihracatın %20,2'sini yapan 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli teşebbüsler, toplam ihracat yapan girişimlerin  %69,4'ünü oluşturdu. İhracatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi %17,5, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli teşebbüslerin hissesi %18,8, 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi ise %43,4 oldu.

Toplam ithalatın %12,9'unu 1-9 kişi çalışanı olan mikro ölçekli teşebbüsler yaptı. İthalatta, 10-49 kişi çalışanı olan küçük ölçekli teşebbüslerin hissesi %13,1, 50-249 kişi çalışanı olan orta ölçekli teşebbüslerin hissesi %18,4 oldu. 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüslerin ithalattaki hissesi %55,5 olurken; bu teşebbüsler toplam ithalat yapan teşebbüslerin %1,5'ini oluşturdu.

İhracatın yarısından fazlasını sanayi kesimindeki teşebbüsler gerçekleştirdi

Girişimin ana faaliyetine nazaran ihracatın %56,0'ını, ithalatın ise %46,8'ini sanayi dalında faaliyet gösteren teşebbüsler yaptı. Ana faaliyeti ticaret olan teşebbüslerin ihracattaki hissesi %39,4, ithalattaki hissesi ise %39,3 seviyesinde gerçekleşti.

Sanayi kesiminin ihracatında 250+ kişi çalışanı olan büyük ölçekli teşebbüsler %67,3 hisse ile öne çıktı. Ticaret bölümünün ihracatında ise %88,8 hisse ile 1-249 kişi çalışanı olan küçük ve orta ölçekli teşebbüslerin hâkimiyeti devam etti.

Sanayi bölümü ithalatında büyük ölçekli teşebbüsler %78,1 hisse ile öne çıktı. Ticaret dalında, büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi %28,1, öteki bölümünde büyük ölçekli teşebbüslerin hissesi %56,9 hissesi oldu.

Sanayi kesimindeki teşebbüsler ihracatının %46,7'sini Avrupa Birliği (AB 27) ülkelerine yaptı

Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, ihracatlarının %46,7'sini AB 27 ülkelerine, %14,3'ünü Yakın ve Orta Doğu ülkelerine ve  %14,0'ını AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerine gerçekleştirdi. AB 27 ülkelerine yapılan ihracatın %64,0'ını sanayi, %32,9'unu ticaret, %3,1'ini ise öbür kesimindeki teşebbüsler yaptı.

Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, ithalatlarının %32,7'sini AB 27 ülkelerinden, %25,9'unu Öteki Asya ülkelerinden, %16,5'ini ise AB üyesi olmayan Avrupa ülkelerinden gerçekleştirdi. Ana faaliyeti ticaret olan teşebbüslerin en çok ithalat yaptığı ülke kümeleri sırasıyla %30,2 hisse ile AB 27 ülkeleri, %27,9 ile Öbür Asya ve %23,5 ile AB üyesi olmayan Avrupa ülkeleri oldu.

İmalat sanayi eserleri ihracatının %57,8'ini sanayi dalındaki teşebbüsler yaptı

İmalat sanayi eserleri ihracatının %57,8'ini ana faaliyeti sanayi olan teşebbüsler, %37,9'unu ise ana faaliyeti ticaret olan teşebbüsler gerçekleştirdi. Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüslerin yaptığı ihracatın ise %96,9'unu imalat sanayi eserleri, %1,6'sını tarım, ormancılık ve balıkçılık eserleri, %1,1'ini de madencilik ve taşocakçılığı eserleri oluşturdu.

İmalat sanayi eserleri ithalatının %44,2'sini sanayi, %45,5'ini ticaret ve %10,3'ünü öteki kesimlerdeki teşebbüsler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti sanayi olan teşebbüslerin ithalatının %76,0'ını imalat sanayi eserleri, %3,7'sini madencilik eserleri, tekrar %3,7'sini ise tarım, ormancılık ve balıkçılık eserleri oluşturdu.

İhracatın %48,5'ini birinci 500 teşebbüs tarafından gerçekleştirildi

İhracatın %48,5'ini, ithalatın ise %64,8'ini birinci 500 teşebbüs yaptı. En çok ihracat yapan birinci 5 teşebbüs toplam ihracatın %8,1'ini, en çok ithalat yapan birinci 5 teşebbüs ise ithalatın %14,1'ini gerçekleştirdi.

Sanayi bölümünde en fazla ihracat yapan birinci 5 teşebbüsün sanayi dalındaki hissesi %14,1, ticaret kesiminde en fazla ihracat yapan birinci 5 teşebbüsün ticaret dalındaki hissesi ise %10,3 oldu. Sanayi kesiminde en fazla ithalat yapan birinci 5 teşebbüsünün hissesi %19,0, ticaret dalında ise %13,7 oldu.

Girişimlerin %70,7'si tek ülkeden ithalat yaptı

Girişimlerin %49,5'i tek ülkeye ihracat yaparken, %14,4'ü iki ülkeye ihracat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeye ihracat yapan teşebbüslerin oranı %4,1 iken, bu teşebbüslerin ihracattaki hissesi %56,3 oldu. 

Girişimlerin %70,7'si, tek ülkeden ithalat yaparken, %13,7'si iki ülkeden ithalat yaptı. Yirmi ve daha fazla ülkeden ithalat yapan teşebbüslerin oranı %1,0 iken, bu teşebbüslerin ithalattaki hissesi %50,5 oldu. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı